aA
Bakteria nacjonalistyczna zalęgła się na dobre w polsko-litewskich głowach, chociaż przed kilkoma laty wyglądało na to, że sytuacja się zmienia, powiedział w wywiadzie dla „Tygodnika Powszechnego” znany litewski historyk Alfredas Bumblauskas. Autorem wywiadu był Piotr Kępiński.
Alfredas Bumblauskas
Alfredas Bumblauskas
© DELFI / Valdas Kopūstas

Geneza złych relacji polsko- litewskich leży w stereotypach i mitach, które powstały na początku XX wieku. „Zacznę od tego, że nacjonaliści zawsze musieli mieć swoją Atlantydę, a dla nich to była litewska cywilizacja i kultura pogańska. To był ich kontynent duchowy, który zaczął tonąć w momencie chrztu państwa, czyli wtedy, kiedy na Litwie zaczęli pojawiać się Polacy” – powiedział Bumblauskas.

Prorosyjscy nacjonaliści

Litewscy nacjonaliści faktycznie byli prorosyjscy. „Myśleli bardzo prosto: imperium litewskości (nawet nie sama Litwa), ale to imperium zostało zniszczone przez Polskę i polskość. Od zniszczenia i polonizacji Litwę uratowały tylko rozbiory i Katarzyna Wielka. Tę politykę antypolskości kontynuował dalej Murawiew „Wieszatiel”, a potem Lenin i Stalin. I dlatego ja mówię: skoro tak, to tożsamość litewska jest antypolska, prorosyjska i prosowiecka” – twierdzi Bumblauskas.

Takie myślenie, według historyka jest błędne, bo  podczas Sejmu w 1697 r. Litwa odrzuciła nie język litewski, a  ruski. Język staroruski był wówczas oficjalnym językiem WKL.
Litwini nie mogą zrozumieć, że w XIX w. Wilno było stolicą polskiej kultury. Trzeba pamiętać dodaje historyk, że ta polskość różniła się od polskości w Koronie. „Ale musimy pamiętać o jednym, że twórczość Adama Mickiewicza była z ducha nie tylko polska, ale wyrastała też z tradycji Wielkiego Księstwa. Symbolem Korony był Fryderyk Chopin, a Księstwa Mickiewicz. I to się nam składa na ładną całość. Jak uważali „krajowcy” – dodaje historyk.

Warszawa jest bliżej niż Sztokholm

Bardzo często Litwini deklarują swoje powiązania z krajami bałtyckimi czy skandynawskimi, ale tak naprawdę nie wiele wiedzą o tych krajach. „Litwa poczuwa się do związków z Łotwą i Estonią, to oczywiste. Zaważyła na tym chociażby historia ostatnich dziesięcioleci. Z drugiej strony – my tak mało wiemy o Łotwie. Ryga leży znacznie dalej od Wilna niż Warszawa. Litwini mogą mówić, że Polaków nie lubią, ale o waszej kulturze wiedzą więcej niż o łotewskiej. Jeżdżą do Warszawy, Trójmiasta i Torunia na festiwale, czytają książki, znają artystów” – podkreślił Bumblauskas. Historyk sądzi, że związki z Europą Północną w dużym stopniu są mitem.

Historia nadal psuje stosunki

Antypolskie stereotypy w większości wypadków powstały w okresie międzywojennym. Te mity ciężko przezwyciężyć, ponieważ ludzie wolą obite slogany, a nie prawdę historyczną. „ Bo przecież jeszcze w 1919 r. niczego takiego nie było. W naszym wojsku mówiło się wtedy po polsku, nie było z tym problemu. Nie było wielkich antagonizmów. Żadnej wielkiej wojny też nie mamy na wspólnym sumieniu. Ale już w 1939 r. nastąpiła zmiana. Kiedy litewscy żołnierze wchodzili do Wilna darowanego wtedy Litwie przez Stalina, mijali wioski na Wileńszczyźnie i dziwili się, że nikt tam nie mówił po litewsku. Byli zszokowani. Bo myśmy nie analizowali sytuacji – Wilna nam brakowało jak powietrza, ale kto tam mieszka, to już nas nie obchodziło” – tłumaczy Bumblauskas.

Historyk nie zgadza się z terminem „polska okupacja Wilna: „ Paul Hymans zażądał w 1921 r., by wojska polskie z Polski opuściły Wileńszczyznę. Mieli zostać tylko miejscowi żołnierze. A więc jaka to okupacja? Przecież Wileńszczyzna nie mogła być okupowana przez wilnian. To absurd. Jednak z drugiej strony, Wilno dzięki temu stało się prowincjonalnym polskim miastem. A sama idea Litwy Środkowej była zdradą idei Litwy i litewskości”.

Wpływ na dzisiejszy stosunki mają również zajścia z pocz. Lat 90 – tych. „Pewien działacz polski z Litwy mówił mi kiedyś, że Polacy nie byli wtedy przeciw niepodległości Litwy, im raczej chodziło o autonomię. Jednak Litwini nie mogli tego, rzecz jasna, zaakceptować. Ja też. Ale jest i druga strona. Otóż Litwini nie chcą zrozumieć do dzisiaj autochtoniczności Polaków, do której mają oni święte prawo” – dodaje historyk. 

Zdaniem Bumblauskasa „polska” Wileńszczyzna jest czymś bardzo pozytywnym: „Przecież dwujęzyczna Wileńszczyzna to nasze bogactwo. Ile ciekawych rzeczy dzięki temu możemy się dowiedzieć – jak brzmiały nazwy miast litewskich po polsku, skąd pochodzi ta nazwa, a skąd tamta”.

Trumny Piłsudskiego i Smetony

Alfredas Bumblauskas podziela myśl Jerzego Giedroycia, że polską historią rządzą „dwie trumny, Piłsudskiego i Dmowskiego”. Podobna sytuacja jest na Litwie. „Ale, to muszę podkreślić – litewska endecja jest bardzo podobna. U nas odpowiednikiem trumny Dmowskiego jest trumna Antanasa Smetony, przedwojennego prezydenta” – podsumował historyk.

pl.delfi.lt
Wszelkie informacje opublikowane na DELFI zabrania się publikować na innych portalach internetowych, w mediach papierowych lub w inny sposób rozpowszechniać bez zgody DELFI. Jeśli zgoda DELFI zostanie uzyskana, trzeba obowiązkowo podać DELFI jako źródło.
Įvertink šį straipsnį
Norėdami tobulėti, suteikiame jums galimybę įvertinti skaitomą DELFI turinį.
(0 žmonių įvertino)
0

Top naujienos

Keičiasi „Sodros“ išmokų dydžiai: daliai gyventojų į kišenę įkris daugiau

Nuo balandžio keičiasi „Sodros“ išmokų „lubos“ ir „grindys“. Šie pokyčiai aktualūs...

Prieš šventes lietuviai šturmuoja Lenkijos parduotuves: pataria, kaip galima sutaupyti per 30 proc. (22)

Artėjant Velykoms , lietuviai pigiau apsipirkti šventiniam stalui traukia į Lenkiją . Pasak...

Propagandinėje Rusijos laidoje situacija įkaito: Lukašenka pats pirmas pasiduos Vakarams (1)

Propagandinėje Rusijos televizijos laidoje pasisukus kalbai apie branduolinių ginklų dislokavimą...

Kinija sureagavo į Zelenskio kvietimą (7)

Kinija Ukrainos klausimu palaiko dialogą su visomis šalimis, bet informacijos apie galimą šalies...

Karas Ukrainoje. Ukrainoje laukiama gerų naujienų: okupantai jau skundžiasi Reznikovas: tuoj prasidės kontrpuolimas (2)

Jau ne vieną mėnesį besitęsiantys arčiausi Rusijos ir Ukrainos mūšiai dėl Bachmuto ,...

Verslas PliusJustina Maciūnaitė

Paskaičiavo, kas šiandien apsimoka labiau – pirkti nuosavą būstą ar jį nuomotis (6)

Prieš daugiau metus klausimo „pirkti būstą ar jį nuomotis“ nebuvo: paskolos žmonėms nieko...

Utenos ligoninėje situacija buvo kritinė: teko atidėti dalį operacijų papildyta (11)

Utenos ligoninėje nuo antradienio neveikė abu įstaigos turimi medicinos įrankių dezinfekavimo...

Liudininkai – apie per vakarėlį ištartus Peskovo žodžius: buvo labai nejauku (9)

Rusijos politikos ir kultūros elito atstovai buvo perspėti, jog laukti karo pabaigos neverta. Tokią...

Julija Sandul, Sulev Vedleris, delfi.ee

Grožio specialistės ir striptizo klubo savininko santuoka vos nesibaigė įkaitų drama: meilės peripetijas aiškinosi su specialiuoju būriu

Buvusių sutuoktinių žodiniai konfliktai galiausiai pasiekė tokią ribą, kad teko kviesti...

300 milijonų darbo vietų kilo grėsmė – jas ima keisti dirbtinis intelektas, vertina „Goldman Sachs“

Ketvirtadaliui darbo vietų Europoje ir JAV kyla grėsmė, kadangi jas išstums dirbtinio intelekto...