Geneza złych relacji polsko- litewskich leży w stereotypach i mitach, które powstały na początku XX wieku. „Zacznę od tego, że nacjonaliści zawsze musieli mieć swoją Atlantydę, a dla nich to była litewska cywilizacja i kultura pogańska. To był ich kontynent duchowy, który zaczął tonąć w momencie chrztu państwa, czyli wtedy, kiedy na Litwie zaczęli pojawiać się Polacy” – powiedział Bumblauskas.
Prorosyjscy nacjonaliści
Litewscy nacjonaliści faktycznie byli prorosyjscy. „Myśleli bardzo prosto: imperium litewskości (nawet nie sama Litwa), ale to imperium zostało zniszczone przez Polskę i polskość. Od zniszczenia i polonizacji Litwę uratowały tylko rozbiory i Katarzyna Wielka. Tę politykę antypolskości kontynuował dalej Murawiew „Wieszatiel”, a potem Lenin i Stalin. I dlatego ja mówię: skoro tak, to tożsamość litewska jest antypolska, prorosyjska i prosowiecka” – twierdzi Bumblauskas.
Takie myślenie, według historyka jest błędne, bo podczas Sejmu w 1697 r. Litwa odrzuciła nie język litewski, a ruski. Język staroruski był wówczas oficjalnym językiem WKL.
Litwini nie mogą zrozumieć, że w XIX w. Wilno było stolicą polskiej kultury. Trzeba pamiętać dodaje historyk, że ta polskość różniła się od polskości w Koronie. „Ale musimy pamiętać o jednym, że twórczość Adama Mickiewicza była z ducha nie tylko polska, ale wyrastała też z tradycji Wielkiego Księstwa. Symbolem Korony był Fryderyk Chopin, a Księstwa Mickiewicz. I to się nam składa na ładną całość. Jak uważali „krajowcy” – dodaje historyk.
Warszawa jest bliżej niż Sztokholm
Bardzo często Litwini deklarują swoje powiązania z krajami bałtyckimi czy skandynawskimi, ale tak naprawdę nie wiele wiedzą o tych krajach. „Litwa poczuwa się do związków z Łotwą i Estonią, to oczywiste. Zaważyła na tym chociażby historia ostatnich dziesięcioleci. Z drugiej strony – my tak mało wiemy o Łotwie. Ryga leży znacznie dalej od Wilna niż Warszawa. Litwini mogą mówić, że Polaków nie lubią, ale o waszej kulturze wiedzą więcej niż o łotewskiej. Jeżdżą do Warszawy, Trójmiasta i Torunia na festiwale, czytają książki, znają artystów” – podkreślił Bumblauskas. Historyk sądzi, że związki z Europą Północną w dużym stopniu są mitem.
Historia nadal psuje stosunki
Antypolskie stereotypy w większości wypadków powstały w okresie międzywojennym. Te mity ciężko przezwyciężyć, ponieważ ludzie wolą obite slogany, a nie prawdę historyczną. „ Bo przecież jeszcze w 1919 r. niczego takiego nie było. W naszym wojsku mówiło się wtedy po polsku, nie było z tym problemu. Nie było wielkich antagonizmów. Żadnej wielkiej wojny też nie mamy na wspólnym sumieniu. Ale już w 1939 r. nastąpiła zmiana. Kiedy litewscy żołnierze wchodzili do Wilna darowanego wtedy Litwie przez Stalina, mijali wioski na Wileńszczyźnie i dziwili się, że nikt tam nie mówił po litewsku. Byli zszokowani. Bo myśmy nie analizowali sytuacji – Wilna nam brakowało jak powietrza, ale kto tam mieszka, to już nas nie obchodziło” – tłumaczy Bumblauskas.
Historyk nie zgadza się z terminem „polska okupacja Wilna: „ Paul Hymans zażądał w 1921 r., by wojska polskie z Polski opuściły Wileńszczyznę. Mieli zostać tylko miejscowi żołnierze. A więc jaka to okupacja? Przecież Wileńszczyzna nie mogła być okupowana przez wilnian. To absurd. Jednak z drugiej strony, Wilno dzięki temu stało się prowincjonalnym polskim miastem. A sama idea Litwy Środkowej była zdradą idei Litwy i litewskości”.
Wpływ na dzisiejszy stosunki mają również zajścia z pocz. Lat 90 – tych. „Pewien działacz polski z Litwy mówił mi kiedyś, że Polacy nie byli wtedy przeciw niepodległości Litwy, im raczej chodziło o autonomię. Jednak Litwini nie mogli tego, rzecz jasna, zaakceptować. Ja też. Ale jest i druga strona. Otóż Litwini nie chcą zrozumieć do dzisiaj autochtoniczności Polaków, do której mają oni święte prawo” – dodaje historyk.
Zdaniem Bumblauskasa „polska” Wileńszczyzna jest czymś bardzo pozytywnym: „Przecież dwujęzyczna Wileńszczyzna to nasze bogactwo. Ile ciekawych rzeczy dzięki temu możemy się dowiedzieć – jak brzmiały nazwy miast litewskich po polsku, skąd pochodzi ta nazwa, a skąd tamta”.
Trumny Piłsudskiego i Smetony
Alfredas Bumblauskas podziela myśl Jerzego Giedroycia, że polską historią rządzą „dwie trumny, Piłsudskiego i Dmowskiego”. Podobna sytuacja jest na Litwie. „Ale, to muszę podkreślić – litewska endecja jest bardzo podobna. U nas odpowiednikiem trumny Dmowskiego jest trumna Antanasa Smetony, przedwojennego prezydenta” – podsumował historyk.
Top naujienos
Lietuvoje gyvenančius rusus ima panika: greitai mums čia nebeliks vietos (43)
Rusijos opozicijos atstovai, Lietuvoje gyvenantys rusai ir baltarusiai prašo Seimo apsigalvoti dėl...
Pasipiktino Seimo užmoju dėl darbuotojų iš Baltarusijos: mes einame absurdo link (16)
Seimui linkstant priimti įstatymą, kuriuo būtų uždrausta Rusijos ir Baltarusijos piliečiams...
Pasakė, kada ir kuria kryptimi prasidės karo Ukrainoje proveržis
Rusijos prezidento Vladimiro Putino generolai liepė vėl atakuoti Ukrainos miestus. O ukrainiečiai...
Karas Ukrainoje. Mūšyje dėl Bachmuto – akivaizdus lūžis Ukrainos pajėgos smogė okupantams Melitopolyje
Jau ne vieną mėnesį besitęsiantys arčiausi Rusijos ir Ukrainos mūšiai dėl Bachmuto ,...
Neramumai Čečėnijoje: skelbiama apie saugumo pajėgų dislokavimą, atvyko Kadyrovas
Čečėnijos Gudermeso mieste nežinomi užpuolikai apšaudė rajono policijos nuovadą, pranešama,...
Ilja Laursas pasakė, kur geriausia šiandien investuoti pinigus: vienai sričiai prognozuojamas augimas (6)
Pinigai daugeliui šiandien yra galvos skausmas. Kainos ir palūkanos auga, o atlyginimai su jais...
Be garsiųjų vedėjų likusi LRT laida „Labas rytas, Lietuva“ ieško naujų žvaigždžių, skelbime nurodytas ir siūlomas atlyginimas (11)
Neseniai LRT laidos „Labas rytas, Lietuva“ vedėjos kėdę paliko Ugnė Siparė . O praėjusį...
Tokia byla Lietuvoje pirma: teismas nurodė, kas gali atlikti „grožio injekcijas“
„Grožio injekcijoms“ grožio salonuose padėtas taškas – baudžiamojoje byloje pirmą kartą...
Psichiatras – apie šių laikų rykštę: po šio straipsnio iš darbo išeisite laiku 7 patarimai, kuriais gali vadovautis kiekvienas
Rytinė kava lovoje su kompiuteriu ant kelių, o vakarieniaujant noriai atsiliepiama į kolegos...
Po draudimo Kinijos bankai stengiasi įsiteikti kriptovaliutų įmonėms Honkonge
Kriptovaliutų įmonės, kurios veržiasi į Honkongą , miestui atvėrus savo duris iškamuotam...